Ya’kûb bin Maîn (Rahmetullahi aleyh)
“İmâm-ı a’zamın ( radıyallahü anh ) Ramazân-ı şerîf ayında altmış defa Kur’ân-ı kerîmi hatmettiği olurdu.”
İmâm-ı a’zam Ebû Hanîfe (Rahmetullahi aleyh)
“Kimseye kötülük ile karşılık vermedim. Kimsenin kötülüğünden bahsetmedim. Kimseyi kötülemedim.”
Matar-ül-Bâzerâyî (Rahmetullahi aleyh)
“Zâtı ve sıfatları bakımından her türlü ayıp ve kusurdan münezzeh, akıl ve hayâl ile düşünmek ve tasavvur olunmaktan beri (uzak; olan Allahü teâlâ ile üns, ülfet ve O’na münâcaat etmekten, kalbler ve rûhlar lezzet alırlar. Bunlara, dostların ağırlandığı temcid bahçelerinde kurulan yüksek köşklerde, ma’nevî şekilde muhabbet şerbetleri ikram olunur. Bunun tadı ve zevki ile öyle coşarlar ve bu yolda ilerlemeleri öyle olur ki, bu ilerlemeleri Allahü teâlâya kavuşuncaya kadar devam eder.”
Mâcid-ül-Kürdî (Rahmetullahi aleyh)
“Kişiye, ilim olarak Allahü teâlâdan korkması yetişir. Kişiye, cehâlet olarak da kendi nefsini beğenmesi, ucb sahibi olması kâfidir. Ucb artınca, ahmaklık hâlini alır. Kişinin kendi ayıblarını görmesine mâni olur.”
Mâcid-ül-Kürdî (Rahmetullahi aleyh)
Susmak, yorulmadan, güçlük çekmeden yapılan bir ibâdettir. Zâhirî bir süs ile süslenmeden kazanılan bir zînettir. İnsanı özür dilemek zilletine düşmekten koruyan bir zenginliktir, kirâmen kâtibîn meleklerine rahatlıktır.
Mâcid-ül-Kürdî (Rahmetullahi aleyh)
Allahü teâlânın muhabbeti ile kalbi dolup taşan bir kimseyi, Allahü teâlâ çok yükseltir.
Abdurrahîm bin Ahmed Kınâvî, Magribî (Rahmetullahi aleyh)
“Allahü teâlânın azameti, büyüklüğü karşısında kalbde hâsıl olan heybet, basireti ve gözü başka şeylerden çevirir. Artık Rabbinden başkasına bakmaz, başkasını görmez. Bundan sonra Celâl nûruyla görür ve Cemâl şimşekleriyle işitir.” Biri gelip ondan nasihat isteyince, “Koyun gibi ol, koyun sahibine teslim olur. Sen de Rabbine teslim ol”
KETTÂNÎ (Muhammed bin Ahmed bin Ahmed) - (Rahmetullahi aleyh)
Allahü teâlâ bir kulunu kendi sevgisine mazhar kılınca, onun bu dünyâdaki hüznünü, gammını, korkusunu çoğaltır. Onu dünyâda insanlardan gizler. O, ortada bulunmayınca aranmaz. Ortaya çıkınca hesaba katılmaz. Hasta olunca ziyâret edilmez. O, yeryüzünde dolaşır ve kendi hâline ağlar.
KETTÂNÎ (Muhammed bin Ahmed bin Ahmed) - (Rahmetullahi aleyh)
Kişi, son nefesinden korkmalı, Allahü teâlâdan son nefesi için selâmet istemelidir. Yûsuf aleyhisselâm şöyle duâ etmişti. “Yâ Rabbî! Beni müslüman olarak öldür. Sâlih kullarının arasına kat.” Seven, sevgilinin muhabbetinin kalbinden gitmesinden korkar.
KETTÂNÎ (Muhammed bin Ahmed bin Ahmed) - (Rahmetullahi aleyh)
Allahü teâlânın sevgisi ile dolu olan kimse, kanaatkar olur. Kendisine ulaşan az şeye kanâat eder, onunla sevinir. Çok olduğu zaman sevindiği gibi, az olana da sevinir. Böyle bir kimse, sevgiliden gelen ni’mete hürmet eder.
KETTÂNÎ (Muhammed bin Ahmed bin Ahmed) - (Rahmetullahi aleyh)
Sırrı gizlemek lâzımdır. Resûlullah ( aleyhisselâm ); “İşlerinizi gizli tutunuz” buyurdu. Enes bin Mâlik buyurdu: “Ben çocuklarla beraber oynarken, Resûlullah ( aleyhisselâm ) geldi. Bana selâm verdi. Sonra elimi tutup, beni bir ihtiyâçları için gönderdi. Kendileri de, ben gelinceye kadar duvarın gölgesinde oturdu. Ben, istediği şeyi getirip verdim. Sonra ben, Ümm-i Süleym’in yanına gittim. “Nerede idin?” diye sordu. “Resûlullah ( aleyhisselâm ) beni bir ihtiyâç için gönderdi” dedim. “O ne idi?” diye sorunca: “Onu söylemem, o bir sırdır” dedim. Bunun üzerine o da, “Sırrını muhafaza et” dedi.
KETTÂNÎ (Muhammed bin Ahmed bin Ahmed) - (Rahmetullahi aleyh)
Allahü teâlâyı seven kimse, O’nu anmayı çoğaltır. O’nun kudreti ve büyüklüğü üzerinde tefekküre devam ederse, Allahü teâlâya olan sevgisini kalb gözüyle görür.
KETTÂNÎ (Muhammed bin Ahmed bin Ahmed) - (Rahmetullahi aleyh)
Allahü teâlâ, insana ni’metler vermek sûretiyle sevgisini izhâr ediyor. Hâlbuki, Allahü teâlânın böyle yapmaya ihtiyâcı yoktur, İnsan ise, Allahü teâlânın yasak ettiği günahları işlemek sûretiyle, Allahü teâlâyı sevmediğini ortaya koyuyor. Hâlbuki insan, Allahü teâlâya ne kadar da muhtaçtır.
KETTÂNÎ (Muhammed bin Ahmed bin Ahmed) - (Rahmetullahi aleyh)
Allahü teâlânın ni’metlerine kavuşan kimsenin, Allahü teâlâyı sevmesi, O’nun ni’metlerine bir şükür borcu olarak O’nun beğendiği şeylere koşup, yasak ettiklerinden sakınması lâzımdır. Çünkü iyilik, hür insanları bile köle yapar. Nice hür kimseler vardır ki, yapılan iyilikler, onları köle etmiştir.
KETTÂNÎ (Muhammed bin Ahmed bin Ahmed) - (Rahmetullahi aleyh)
Allahü teâlânın sevgisiyle dolup taşan bir kimseye, O’na kavuşmaktan başka lezzet ve şifâ verecek birşey yoktur. Allahü teâlânın ni’metleri kişi üzerine arttıkça, kişinin Allahü teâlâya olan sevgisinin artması gerekir. Haberde şöyle geldi: Resûlullah ( aleyhisselâm ) buyuruyor ki: “Allahü teâlâ size ni’metlerini artırdığı zaman O’nu seviniz.”
KETTÂNÎ (Muhammed bin Ahmed bin Ahmed) - (Rahmetullahi aleyh)
Rivâyet edilir ki; Allahü teâlâ, İbrâhim aleyhisselâma, “Seni niçin Halîl edindiğimi biliyor musun?” diye vahyetti. O da, “Hayır bilmiyorum yâ Rabbî!” dedi. Allahü teâlâ, “Çünkü sen vermeyi seviyorsun, fakat almıyorsun” buyurdu. Onun için cömert kimseye ziyâretler yapılır, herkes ona gelir. Cömert kimse, çok iyilik yapar, muhtaçlara yardım kanadını gerer.
KETTÂNÎ (Muhammed bin Ahmed bin Ahmed) - (Rahmetullahi aleyh)
Birisi, “Yâ Resûlallah! Bana öyle bir amel bildir ki, onu yaptığım zaman, beni hem Allahü teâlâ ve Resûlü sevsin, hem de diğer insanlar sevsinler.” Bunun üzerine Resûlullah ( aleyhisselâm ) buyurdu ki: “Allahü teâlâ ve Resûlünün seni sevmesini istiyorsan, dünyâya rağbet etme. İnsanların seni sevmesini istiyorsan, elindeki dünyâ malını onlara dağıt.”
KETTÂNÎ (Muhammed bin Ahmed bin Ahmed) - (Rahmetullahi aleyh)
Kişi, sevdiğinden başkasını düşünmemeli, sabah akşam hep O’nun düşüncesi ile olmalıdır. Kalbinde O’nun ümidi ve korkusu bulunmalıdır. Allahü teâlâ, Îsâ aleyhisselâma; “Kalbinde sâdece ben olayım” buyurdu. Büyüklerden biri münâcaatında, “Yâ Rabbî! Senden başka hiçbir şeyi düşünmemeye, herşeyde seni takdim etmeye azmettim. Sen, beni, yasakladığın hiçbir yerde ve işte görmiyeceksin. Çünkü sen, kalbimde en büyük ve en yücesin” dedi. Sevgili, sevenin tek düşüncesidir. Onun herşeyidir. Gizlide ve açıkta, seven, sevdiğini zikretmeye ya’nî hatırlamaya düşkün olmalıdır. Sevgilinin ismi, sevenin kalbinde ve dilindedir. Bu durum ona, sevdiğinden başka herşeyi ve her ismi unutturur.
KETTÂNÎ (Muhammed bin Ahmed bin Ahmed) - (Rahmetullahi aleyh)
Âlimler buyurdular ki: “Kişi, sevdiğinin kölesidir. Kölenin, sevdiğine karşı boynu büküktür, işte ibâdet de; korku, huşû’, hudû’ ve tezellüldür. Seven, sevdiğine boyun eğer. Seven bu boyun eğmeyi, izzet, şeref, fahr (övünme), yükseklik ve yaklaşma olarak görür. Bunun için kişi, Allahü teâlâya, “Yâ Rabbî! İzzetinden, büyüklüğünden dolayı sana boyun eğmem, benim için yükseklik ve şereftir. Senden başkasıyla meşgûliyetim ise, çirkin bir şeydir” der.
KETTÂNÎ (Muhammed bin Ahmed bin Ahmed) - (Rahmetullahi aleyh)
Muhabbetin mertebelerinden biri de Îsâr etmektir (kendine zarurî lâzım olan şeyi müslüman kardeşine vermek, onu kendine tercih etmektir). Mü’min, Rabbini tanıyıp ma’rifete kavuşunca, O’na hakkıyla kulluk eder. Rabbini, anasından, babasından kardeşlerinden ve yakınlarından çok sever. Rabbinin rızâsına kavuşmak için ve O’nun sevgisinden dolayı dünyâya bağlılığı bırakır. Rabbine döner.
KETTÂNÎ (Muhammed bin Ahmed bin Ahmed) - (Rahmetullahi aleyh)
Kimin bâtını (kalbi) temiz olursa zâhiri de güzeldir.
KETTÂNÎ (Muhammed bin Ahmed bin Ahmed) - (Rahmetullahi aleyh)
Allahü teâlâya zannımzı güzel yapınız. Çünkü Allahü teâlâ, kendisine iyi zanda bulunanı sever. Bir şiirde şöyle denilmiştir: Hüsn-i zan sahibi, sû-i zan sahibi gibi değildir.
KETTÂNÎ (Muhammed bin Ahmed bin Ahmed) - (Rahmetullahi aleyh)
Allahü teâlâya yaklaştıran mertebelerden biri de, O’nun dostlarını ve sevdiklerini sevmektir.
KETTÂNÎ (Muhammed bin Ahmed bin Ahmed) - (Rahmetullahi aleyh)
Allahü teâlânın kitabını, ondaki latîf hitâbları ve tatlı azarlamaları severek ona yaklaşmak. Bu da bildirilen emirleri lâyıkıyla yapmak, yasaklardan şiddetle kaçınmak iledir.
KETTÂNÎ (Muhammed bin Ahmed bin Ahmed) - (Rahmetullahi aleyh)
Muhabbetin mertebelerinin birisi Allahü teâlâya itaattir, isyan ederek muhabbet olmaz.
KETTÂNÎ (Muhammed bin Ahmed bin Ahmed) - (Rahmetullahi aleyh)
Allahü teâlâdan gelen herşeye, ni’metlere de, belâlara da ayırım yapmadan boyun eğmektir. Dert ve belâlardan lezzet almak; daha var mı diyebilmektir.
KETTÂNÎ (Muhammed bin Ahmed bin Ahmed) - (Rahmetullahi aleyh)
Zâhir temizliği su ile yapıldığı gibi, bâtın (kalb) temizliği, yakîn elde etmek iledir. Ya’nî kalbin Allahü teâlâyı görüyor gibi inanması ve kalb hastalıklarından kurtulması iledir.
KETTÂNÎ (Muhammed bin Ahmed bin Ahmed) - (Rahmetullahi aleyh)
Bir kimse dünyâyı terkedip Rabbine dönerse ve nefsî arzulardan vaz geçerse, hatâ ve günahlarını i’tirâf edip af dilerse, o zaman muhabbete müstehak olur. Çünkü Allahü teâlâ, Bekâra sûresinin 222. âyet-i kerîmesinde meâlen; “Şüphesiz ki Allah, tövbe edenleri sever” buyurdu.
Kadîb-ül-bân (Rahmetullahi aleyh)
“Başlangıçta talebe, nefsinin arzularını yerine getirmemekle işe başlar. Emîrleri dinlemekle Sünnet-i şerîfeyi ihyâ eder. Sonra da evliyâya ve hocasına karşı i’tirazda bulunmaz. Ecelini hatırlıyarak dünyâ işlerine pek önem vermez. Sonra kurtuluşun tek çâresi olan ihlâs kulpuna yapışır. Talebe başlangıçta işi ciddiye almazsa, yüksek derecelere kavuşamaz.”
KÂDI IYÂD (Rahmetullahi aleyh)
Ehl-i kitabın birbirleri ile olan münâzara ve münâkaşalarını, kitaplarından neleri gizlediklerini, insanlara neleri açıklamadıklarını, Arabî dilin bütün lehçelerini, fesahat ve belagatlarını, Arabların târihlerini, darb-ı mesellerini, hikmetli sözlerini, şiirlerinin ma’nâlarını, son derece cazibeli sözleri ve bunun gibi bütün özellikleri O’na (Resûlullah Efendimize "sallallahü aleyhi ve sellem") öğretmiştir.
KÂDI IYÂD (Rahmetullahi aleyh)
Allahü teâlâ, Peygamber efendimize ( aleyhisselâm ) çok ilim vermiştir. Din ve dünyâ husûsunda ne kadar ilim varsa, hepsini O’na öğretmiştir. Dînin esaslarını ve ümmetinin ihtiyâçlarını O’na bildirmiştir, önce gelen kavimlerin hâllerini, Peygamberlerin (aleyhimüsselâm) kıssalarını, zâlimlerin hayat hikâyelerini, kısacası Âdem aleyhisselâmdan kendi zamanına kadar gelen bütün dinler ve kitaplar hakkında O’na ( aleyhisselâm ) bilgi vermiştir.
KÂDI IYÂD (Rahmetullahi aleyh)
Peygamber efendimiz ( aleyhisselâm ) mahşerde de insanların en üstünüdür. Bunu, kendileri şöyle beyân buyurdular: “(Kabirden) kalkılacağı zaman, ilk çıkacak insan benim. Rableri huzûruna geldiklerinde hatîbleri benim. Ümitlerini kestikleri zaman da müjdecileri benim! Livâ-ül-hamd benim elimdedir. Rabbimin katında Âdemoğlunun en kıymetlisiyim. Övünmüyorum, hakîkati bildiriyorum. Hakîkati bildirmek benim vazîfemdir.” Ebû Hüreyre’nin ( radıyallahü anh ) rivâyet ettiği hadîs-i şerîfte; “Cennet elbiselerinden bir elbise giydirileceğim. Sonra Arş’ın sağ yanında duracağım.. Mahlûkâttan o makamda benden başka kimse bulunmayacak” buyuruldu.
KÂDI IYÂD (Rahmetullahi aleyh)
Hâlid bin Ma’dan ( radıyallahü anh ) anlattı: Eshâb-ı Kirâmdan (r.anhüm) ba’zıları Peygamber efendimize, “Yâ Resûlallah! Bize kendinizi anlatır mısınız?” diye suâl ettiler. Peygamber efendimiz de buyurdular ki: “Evet ben babam (ceddim) İbrâhim’in (aleyhisselâm) (Ey Rabbimiz! Soyumuzdan gelen müslüman ümmet içinden bir Peygamber gönder duâsında kasdedilen Peygamberim. Îsâ (aleyhisselâm),beni tebşir etmiştir (müjdelemiştir). Annem bana hâmile iken, kendinden bütün Şam topraklarındaki Basra köşklerini aydınlatan bir nûr yükselmiştir. Sonra ben, Benî Sa’d bin Bekr (kabilesine) emzirilmem için gönderildiğim zaman, süt kardeşimle birlikte evimizin arkasında hayvanları otlatırken, üzerinde beyaz elbise bulunan iki kimse bana yaklaştı.” Başka bir hadîs-i şerîfte, “İçi kar dolu altın leğenle bana üç kimse geldi. Beni tuttular, karnımı yardılar” Bir hadîs-i şerîfte, “Boğazımdan karnımın başına kadar yardılar. Sonra oradan kalbimi çıkardılar, ikiye yardılar ve ondan simsiyah bir kan pıhtısı çıkarıp attılar. Sonra hem kalbimi, hem karnımı o kar ile tertemiz edene kadar yıkadılar.” Başka bir hadîs-i şerîfte, “Sonra biri bir şey aldı. Bir de baktım ki elinde, gören herkesi hayrete düşüren nûrdan bir mühür vardı. Onunla kalbimi mühürledi. Kalbim îmân ve hikmetle doldu. Sonra mühürü yerine iade etti. Diğeri de elini göğsümün, ayırım noktasına sürdü ve iyileşti. Onlardan biri diğerine, “Haydi O’nu, ümmetinden on kişi ile tart” dedi. Tarttığında hepsinden ağır geldim. “Ümmetinden yüz kişi ile tart!” Tarttı, yine ağır geldim. “Ümmetinden bin kişi ile tart!” Tarttı, onları da geçtim. “İyisi mi tartmaktan vazgeç, zîrâ bütün ümmetiyle onu tartacak olsan yine de hepsini geçer” dedi.” Başka bir hadîs-i şerîfte, “Sonra beni göğüslerine basıp, hem başımı, hem de gözlerimin arasını öptüler, şöyle dediler: “Ey Sevgili! Korkma, sana murâd edilen iyiliği bir bilsen, sevinçten gözlerin ışıl ışıl olur. Allah katında ne büyük değerin var. Çünkü Allah ve melekleri seninledir.”
KÂDI IYÂD (Rahmetullahi aleyh)
Huzeyfe’nin ( radıyallahü anh ) bildirdiği bir hadîs-i şerîfte, Peygamber efendimiz ( aleyhisselâm ) buyurdular ki: “Bana müjde verildi. Ümmetimden benimle ilk yetmiş, bin kişi Cennete girecek. Her bin kişiyi yetmiş bin kişi daha ta’kib edecek. Hiçbiri hesap görmeyecek... Yine bana ümmetimin asla (kuraklık ve kıtlık sebebiyle) açlık çekmiyeceği, (İslâmiyetin emirlerini yerine getirdiği müddetçe) hiç yenilmeyeceği (müjde olarak) verildi. (Rabbim) yardıma yetişti. Bana izzet, ümmetime de bir aylık yoldaki düşmanın kalbine korku vererek zafer ihsân etti. Gerek bana ve gerekse ümmetime ganîmetleri helâl kıldı. Bizden öncekilere yasak kıldığı birçok şeyi bize helâl kıldı, bize güçlük kılmadı.”
KÂDI IYÂD (Rahmetullahi aleyh)
İbn-i Vehb’in ( radıyallahü anh ) bildirdiği bir hadîs-i şerîfte, Peygamber efendimiz ( aleyhisselâm ) buyurdular ki: “Allahü teâlâ bana: “İste Ey Muhammed!” buyurdu. Ben de: “Yâ Rabbî, ne isteyeyim? Sen İbrâhim’i (aleyhisselâm) dost edindin! Mûsâ (aleyhisselâm) ile konuştun. Nûh’u (aleyhisselâm) peygamber olarak, seçtin. Süleymân’a (aleyhisselâm) ondan sonra hiç kimseye vermediğin bir mülk (hükümdârlık) verdin” dedim. Allahü teâlâ buyurdu ki: “Sana bunlardan daha iyisini verdim. Sana Kevser’i verdim... Göğün ortasında ismin. İsmimle anılıyor. Yeryüzünü hem senin için, hem de ümmetin için tahûr, temizleyici kıldım. Gelmiş geçmiş bütün günahlarını bağışladım. İnsanlar arasında bağışlanmış bir hâlde geziyorsun. Oysa ben, bunu senden önce hiç kimseye yapmadım. Ümmetinin kalblerini Mushaf ezberleyicisi yaptım. Şefaat payesini senin için sakladım. Senden başka hiçbir peygambere saklamadım.”
KÂDI IYÂD (Rahmetullahi aleyh)
Utbe bin Âmir’in ( radıyallahü anh ) naklettiği bir hadîs-i şerîfte, Peygamberimiz ( aleyhisselâm ); “Şüphesiz ben, size son derece merhametliyim ve üzerinizde de şahidim. Şüphesiz ben, Allahü teâlâya yemîn olsun ki, şu ânda havzıma bakıyorum. Gerçekten bana, yeryüzündeki hazînelerin anahtarları verilmiştir. Allaha yemîn olsun ki, benden sonra şirk koşacağınızı aklımdan bile geçirmiyorum. Benim sizin nâmınıza korktuğum, (şu aşağılık dünyâ için) birbirinizle yarış hâlinde olmanızdır” buyurdular.
KÂDI IYÂD (Rahmetullahi aleyh)
Resûlullah efendimiz ( aleyhisselâm ), kendisinden önce gelmiş olan yüzyirmidörtbin civarındaki Peygamberlerin (aleyhimüsselâm) hepsinden de üstün idi, şânı pek büyüktü. Peygamber efendimiz ( aleyhisselâm ) buyurdular ki: “Bana, benden önce hiçbir Peygambere verilmeyen beş şey verilmiştir. 1. Bir aylık yolda (düşmanın kalbine) korku verilerek zafere kavuşturuldum. 2. Yeryüzü bana mescid ve (teyemmüm için) pek temizleyici olarak kılındı. Ümmetimden herhangi bir kimseye namaz (vakti) gelip çatarsa namazını kılsın. 3. Ganîmetler bana helâl kılındı. Hâlbuki, benden önce hiçbir peygambere helâl kılınmamıştı. 4. Bütün insanlığa (peygamber olarak; gönderildim. 5) Bana şefaat etme (yetkisi) verildi.”
KÂDI IYÂD (Rahmetullahi aleyh)
Abdullah bin eş-Şıhhîr ( radıyallahü anh ); “Resûlullah efendimize ( aleyhisselâm ) geldim, namaz kılıyordu. Göğsünde tencerenin kaynamasını andıran bir uğultu vardı” dedi. İbn-i Ebî Hâle ( radıyallahü anh ); “Allahın Resûlü ( aleyhisselâm ) devamlı hüzünlü ve düşünceli idi. O’nun hiç rahatı yoktu” buyurdu.
KÂDI IYÂD (Rahmetullahi aleyh)
Peygamber efendimizin ( aleyhisselâm ) Allahü teâlâdan korkması, O’na itaat ve ibâdet etmesi o kadar çoktu ki, O’nun bu hâline hiç kimse takat getiremezdi. Mübârek ayakları şişinceye kadar namaz kılardı. “Yâ Resûlallah! Sizin gelmiş geçmiş bütün günahlarınız affedildiği hâlde, neden bu kadar kendinize zahmet veriyorsunuz?” denildiğinde, “Ben Allahın en çok şükreden kulu olmayayım mı?” diye cevap buyurdular.
KÂDI IYÂD (Rahmetullahi aleyh)
Hazreti Âişe vâlidemiz; “Zaman olurdu tam bir ay beklerdik, evimizde (yemek yapmak için) ateş yakmazdık: Sâdece hurma ile su bulunurdu” buyurmuştur. İbn-i Abbâs ( radıyallahü anh ); “Resûlullah ( aleyhisselâm ) ve Ehl-i beyti, birçok geceler akşam yemeği yemeden yatarlardı. Akşam yiyecek birşey bulamazlardı” buyurdu.
KÂDI IYÂD (Rahmetullahi aleyh)
Cebrâil aleyhisselâm, Peygamber efendimize gelip; “Allahü teâlânın sana selâmı var. İsterse şu dağları O’na altın yapayım. Nereye giderse gitsin, o altın dağları O’nunla beraber olur” buyurdu. Peygamberimiz ( aleyhisselâm ) buyurdular ki: “Ey Cebrâil! Dünyâ, evi olmayanın evidir. Ve yine (o) malı olmayan kimsenin malıdır. Bunları aklı olmayan kimse toplar.” Bunun üzerine Cebrâil aleyhisselâm, “Yâ Muhammed! Allah seni kavl-i sabit ile dimdik kılmıştır” dedi.
KÂDI IYÂD (Rahmetullahi aleyh)
Peygamber efendimiz ( aleyhisselâm ), Hazreti Âişe vâlidemize buyurdular ki: “Bana Mekke’nin taşı, toprağı altın olması sunuldu. Hayır yâ Rabbî, dedim. Bir gün aç kalayım, bir gün tok. Aç kaldığım gün sana yalvarıp duâ ederim. Tok kaldığım gün, sana hamd-ü senada bulunurum.”
Hazreti Âişe vâlidemiz ( radıyallahü anh )
“Resûlullah ( aleyhisselâm ), dünyâya mübârek gözlerini yumuncaya kadar, üç gün ardı ardına ekmekten doymamıştır”
KÂDI IYÂD (Rahmetullahi aleyh)
Resûlullah ( aleyhisselâm ) efendimiz, dünyâya ve menfaatlerine hiç kıymet vermezler, azı ile yetinirlerdi. Âhırete irtihâl edinceye kadar pekçok imkânlara sahip oldu, birçok ülkeler feth etti. Buna rağmen yine de, vefât ettikleri zaman silâhı, ehlinin nafakası için aldığı bir mal karşılığında, bir yahudinin yanında rehin idi.
KÂDI IYÂD (Rahmetullahi aleyh)
Eshâb-ı Kirâm (r.anhüm), Peygamber efendimiz ( aleyhisselâm ) için, “Evinde, ehlinin işine yardım ederdi. Elbisesini (ehlini rahatsız etmemek için) bizzat kendisi yıkardı. Koyununu kendi sağar, elbisesini kendi yamardı. Kendine, kendi hizmet ederdi. Evini kendi süpürür, devesini kendi bağlardı. Süt sağılan devesini kendi otlatırdı. Hizmetçi ile yemek yer, onunla hamur yoğururdu. Pazardan yiyeceğini kendi alırdı” demişlerdir.
KÂDI IYÂD (Rahmetullahi aleyh)
Peygamber efendimizin ( aleyhisselâm ) tevâzu hasleti, hiçbir kimsede, hattâ hiçbir Peygamberde (aleyhimüsselâm) bulunmayacak kadar büyük ve emsalsizdi. Kibir duygusu, O’nda asla meydana gelmemiştir. Peygamberimize melik bir peygamber olmakla, kul bir peygamber olmak arasında bırakıldığında, O, kul bir peygamber olmayı tercih etti. Bunun üzerine İsrâfil aleyhisselâm, Peygamber efendimize; “Şüphesiz, Allahü teâlâ tevâzu gösterdiğin o hasleti de sana vermiştir. Çünkü kıyâmette sen, Âdemoğullarının en büyüğüsün. Yeryüzünün, kendisine ilk yarılacağı kişisin. İlk şefaat edecek olan da sensin” dedi.
KÂDI IYÂD (Rahmetullahi aleyh)
Sözünde durmak yönüyle de insanlar arasında Peygamber efendimizden daha üstün bir kimse gelmedi. Abdullah bin Ebi’l-Hamsa; “Peygamberimiz ( aleyhisselâm ) ile, henüz kendilerine Peygamberliği bildirilmeden önce alış-veriş yapmıştım. Kendi hesabına bir bâkiye kalmıştı. Ona, falan zamanda filân yerde buluşmak üzere söz verdim ve unuttum. Üç gün sonra verdiğim sözü hatırlayınca hemen o yere koştum. O’nun üç gündür orada beklemekte olduğunu görünce hayretimden dona kaldım. Bana, “Delikanlı beni yordun! Ben seni burada tam üç gündür bekliyorum” buyurdular.”
KÂDI IYÂD (Rahmetullahi aleyh)
Peygamberimiz ( aleyhisselâm ), ümmetine karşı ba’zı şeyleri zor gelir endişesiyle kolaylaştırırdı; “Ümmetime zorluk vermemiş olsaydım, her abdestte misvak kullanmalarını emrederdim”
Hazreti Âişe vâlidemiz ( radıyallahü anh )
Hazreti Âişe vâlidemiz buyurdu ki: “Resûlullah ( aleyhisselâm ) efendimiz kadar güzel ahlâka sahip hiç kimse görmedim. Ne zaman Eshâbından veya Ehl-i beytinden biri O’nu çağırmışsa, mutlaka “Buyur” diye karşılık vermişlerdir.” Enes bin Mâlik ( radıyallahü anh ); “Bir kimse Resûlullahın ( aleyhisselâm ) kulağına eğilip birşey söylerse, onu dinlerdi. O başını çekmedikçe, mübârek başını çekmezlerdi. Elini tutan kimse, elini salıvermeden kendileri kat’iyen salmazlar idi” buyurdu. Önünde oturan kimseye karşı ayaklarını uzatmazlardı. Ziyâretine gelenlere çok defa elbiselerini sererler veya kendi altındaki minderi ona verirlerdi. Eshâbını en güzel isimlerle çağırırlar, kimsenin sözünü yarıda kesmezlerdi. Konuştuğu kimse, sözünü bırakmadan veya gitmek için ayağa kalkmadan sözünü kesmezlerdi. O’nun bu hüsra-i muâmelesi, şefkati, merhameti hakkında Allahü teâlâ, Tevbe sûresi, 128. âyetinde meâlen; “Zahmet çekmeniz O’nu incitir ve üzer. Size çok düşkündür; mü’minlere çok merhametlidir, onlara çok hayır diler” buyurdu. Ve Enbiyâ sûresinin 107. âyetinde meâlen; “(Ey Habîbim!) seni ancak âlemlere rahmet olarak gönderdik”
KÂDI IYÂD (Rahmetullahi aleyh)
Resûlullah ( aleyhisselâm ) kavimleri birleştiriciydi. Onları birbirlerine nefret ettirmezdi. Her kavmin büyüğüne ikramlarda bulunur ve onu baş köşeye oturturdu. Kimseyi kendi mübârek cemâlinden mahrûm etmezdi. Eshâb-ı kirâmını arar, gelmiyenleri sorardı. Yanına oturanlara nasihat eder, onların nasîbini verirdi. Öyle ki, birini diğerinden çok seviyor düşüncesi, kimsenin kalbine gelmezdi. Yanına bir şikâyet için gelene karşı tahammül gösterir. Onu dinlerdi. O gelen şahıs yanından ayrılmadıkça, onu yüzüstü terkedip gitmezdi. Bütün insanlara güzel huy ve ahlâkını en iyi şekilde sunardı, öyle güzel tebessüm ederdi ki, sanki onlara adetâ bir baba oluverirdi. Nezdinde hak ve adâlet bakımından herkes bir idi. Kimsenin kimseden bir üstünlüğü, ayrılığı yoktu.
KÂDI IYÂD (Rahmetullahi aleyh)
Peygamber efendimiz ( aleyhisselâm ), haya sahibi olmak yönüyle de bütün yaratılmışlardan üstün idi. Uygun olmayan şeylere karşı gözleri adetâ kapalı idi. Hiç kimseye hoşlanmadığı şeyle hitâb etmezdi. Hazreti Âişe vâlidemiz anlattılar ki: “Resûlullah efendimize, bir kimsenin, hoşlanılmayan bir şeyi yaptığı haber verildiğinde, “Falan kimse neden böyle yapıyor?” demez. Umûmî ma’nâda şöyle buyururlardı: “Niçin böyle yapıyorlar?” Bu şekilde o kimseyi, yaptığı veya söylediği kötü işten alıkordu ve adını vermezdi. Enes bin Mâlik ( radıyallahü anh ) anlattı: Birgün Peygamber efendimizin huzûruna, yüzüne sarı renkte bir şey bulaşmış bir kimse girdi. Ona hiçbirşey demedi. Kişiye üzülecek birşey söylemedi. O dışarı çıkınca buyurdu ki: “Söyleseydiniz de, yüzündekini yıkasaydı ya!
KÂDI IYÂD (Rahmetullahi aleyh)
Peygamber efendimiz ( aleyhisselâm ) şecaat ve necdet (kişinin kendisini ölümün kucağına atacağı zaman, kendine güvenmesi, korkmaması) sahibi idi. Çok güç durumlarda, silâhça, sayıca üstün düşman karşısında kat’iyyen yerinden kıpırdamamış, bir santim bile yerinden geri gitmemiştir. Hazreti Ali, “Biz harp kızıştığı zaman, gözler öfkeden kıpkırmızı olduğu bir ânda, Resûlullah efendimizle ( aleyhisselâm ) korunurduk. Çünkü düşmana O’ndan daha yakın kimse olmazdı. Bedr gazâsında, hepimizden çok O düşmanla çarpışıyordu. Hepimizden daha cesur ve hızlı hücum ediyordu. İmrân bin Hüseyn ( radıyallahü anh ); “Büyük düşmanla karşılaştığımız zaman, ilk hücum eden Allahın Resûlü olurdu”
Enes bin Mâlik ( radıyallahü anh )
“Bir kimse Peygamber efendimizden mal istedi. Ona, iki dağ arasını dolduracak kadar koyun verdi. Adam memleketine gittiğinde: “Gidiniz siz de müslüman olunuz. Çünkü Muhammed aleyhisselâm, fakirlikten hiç endişe duymuyor. Elinde olanı herkese bol bol dağıtıyor” dedi.” İbn-i Ömer ( radıyallahü anh ) bildirdi: “Bir kimse geldi. Peygamberimizden bir dilekte bulununca, Resûlullah efendimiz; “Sana şu ânda verecek bir şeyim yok. Lâkin benim nâmıma satın al. Bize birşey gelince hemen onu öderiz”
KÂDI IYÂD (Rahmetullahi aleyh)
Peygamber efendimizin ( aleyhisselâm ) cömertliği de dillere destan idi. Bu güzel huyda da Peygamberimize kimse yetişemez. Eshâbından Câbir bin Abdullah ( radıyallahü anh ) buyurdu ki: “Hayâtında, kendisinden istenen birşey için hayır veremem dememiştir.” İbn-i Abbâs ( radıyallahü anh ); “Resûlullah efendimiz ( aleyhisselâm ), iyilik yapmak bakımından insanların en cömerdi idi. Ramazân-ı şerîfde ve Cebrâil aleyhisselâm ile buluştukları zaman, sabah rüzgârından daha cömert olurdu”
KÂDI IYÂD (Rahmetullahi aleyh)
İbn-i Abbâs’ın ( radıyallahü anh ) bildirdiği hadîs-i şerîfte, Peygamberimiz buyurdu ki: “Cennet kapısının halkasını ilk kımıldatacak olan da benim. Bana (Cennet) açılacak ve oraya benimle birlikte mü’minlerin fakirleri girecek...” Enes bin Mâlik’den ( radıyallahü anh ) bildirilen hadîs-i şerîfte; “Kıyâmet günü Cennetin kapısına gelirim ve açmalarını isterim. Hâzin der ki, “Sen kimsin?” Ben Muhammedim derim. “Ben (Cenneti) sana açmakla emrolundum. Senden önce hiç kimseye açmam” diye karşılık verecek” buyuruldu. Abdullah bin Amr’ın ( radıyallahü anh ) rivâyet ettiği hadîs-i şerîfte, Peygamberimiz buyurdu ki: “Havzının büyüklüğü bir aylık yürüyüştür. Uzunluğu ve genişliği birdir. Suyu gümüşten daha beyazdır. (Bir rivâyete göre de, sütten daha beyazdır.) Kokusu miskten daha güzeldir. Bardakları gökteki yıldızlar gibidir (çok ve parlaktır). Kim ondan içerse bir daha susamaz.”
Ebû Hüreyre ( radıyallahü anh )
“Yürüyüşünde Resûlullahtan ( aleyhisselâm ) daha sür’atli kimseyi, görmedim. Sanki yer kendisine dürülüyordu. O’nunla yürürken, biz bütün gücümüzü sarf edip kendimizi zorluyorduk. O ( aleyhisselâm ) hiç aldırmıyordu”
Hazreti Âişe vâlidemiz ( radıyallahü anh )
Resûlullah ( aleyhisselâm ), mübârek elini yüzüme sürdü. Elinde, sanki attârın (koku satan kimsenin) çantasından yeni çıkarılmış gibi güzel bir koku, serinlik buldum. Resûlullah ( aleyhisselâm ), elini bir kimsenin eline müsâfeha için değdirmiş olsa, bütün gün o kimsenin elinden, o güzel koku çıkmazdı
Câbir bin Semûre ( radıyallahü anh )
Resûlullah ( aleyhisselâm ), mübârek elini yüzüme sürdü. Elinde, sanki attârın (koku satan kimsenin) çantasından yeni çıkarılmış gibi güzel bir koku, serinlik buldum. Resûlullah ( aleyhisselâm ), elini bir kimsenin eline müsâfeha için değdirmiş olsa, bütün gün o kimsenin elinden, o güzel koku çıkmazdı
Hazreti Ali ( radıyallahü anh )
O’nu (Resûlullah aleyhisselâmı) aniden gören, O’nun heybetinden doğan bir korkuya kapılırdı. O’nunla sohbet edip tanıyan, O’nu hemen severdi
Ebû Hüreyre ( radıyallahü anh )
Resûlullahtan ( aleyhisselâm ) daha güzel hiçbir kimse görmedim, sanki güneş bütün parlaklığı ile yüzünde parlıyordu. Güldüğü zaman, dişleri duvarlara aydınlık saçardı
KÂDI IYÂD (Rahmetullahi aleyh)
Server-i âlem ( aleyhisselâm ) bizim bilmediğimiz bir hayat ile şimdi hayattadır. Cesed-i şerîfi asla çürümez. Kabrinde bir melek durup, ümmetinin söyledikleri salevât-i şerîfeleri kendisine haber verir. Minberi ile kabr-i şerîfi arasına “Ravda-i mutahhere” denir. Burası Cennet bahçelerindendir. Kabr-i şerîfini ziyâret etmek, tâatlerin en büyüğü ve ibâdetlerin en kıymetlisidir.
KÂDI IYÂD (Rahmetullahi aleyh)
Âdem aleyhisselâm rûh ile ceset arasında iken, O peygamber idi. Âdem aleyhisselâm ve herşey O’nun şerefine yaratılmıştır. Arş ve gökler ve Cennetler üzerine, İslâm harfleri ile mübârek ismi yazılmıştır. O’na “Muhammed” adını, dedesi Abdülmuttalib koydu. O’nun adının yer yüzüne yayılacağını, herkesin O’nu medh ve sena edeceğini rü’yâda görmüştü. Muhammed, çok medh olunan demektir. Doğduğu zaman göbeği kesilmiş ve sünnet olmuş görüldü. Yeryüzünü şereflendirince, şehâdet parmağını kaldırdı ve secde etti. Melekler beşiğini sallardı.
KÂDI IYÂD (Rahmetullahi aleyh)
Çeşitli elbise giymek âdeti idi. Yabancı devlet sefirleri gelince süslenirdi. Ya’nî kıymetli ve nefis elbise giyerek, güzel yüzünü gösterirdi. Taşı akikten gümüş yüzük takardı. Yüzüğünü mühür olarak kullanırdı. Yüzüğü üzerinde “Muhammedün Resûlullah” yazılı idi. Yatağı deriden olup, içi hurma ağacı iplikleri ile dolu idi. Ba’zan bu yatak üzerine, ba’zan yere serili deri üzerine, ba’zan da hasır veya kuru toprak üzerine yatardı. Mübârek avucunun içini sağ yanağının altına koyup, sağ yanı üzerine yatardı. Zekât malı almaz, çiğ soğan ve sarımsak gibi şeyleri yemez ve şiir söylemezdi.
KÂDI IYÂD (Rahmetullahi aleyh)
Resûlullahı ( aleyhisselâm ) ansızın gören kimseyi korku kaplardı. Kendisi yumuşak davranmasaydı, peygamberlik hâllerinden, asla kimse yanında oturamaz, sözünü işitmeğe takat getiremezdi. Hâlbuki, kendisi, hayasından, mübârek gözleri ile kimsenin yüzüne bakmazdı. Fahr-i âlem ( aleyhisselâm ) insanların en cömerdi idi. Birşey istenip de yok dediği görülmemiştir, istenilen şey varsa verir, yoksa cevap vermezdi. O kadar iyilikleri, o kadar ihsânları vardı ki, Rum imperatörleri, İran şahları, o kadar ihsân yapamazlardı. Fakat kendisi sıkıntı ile yaşamağı severdi. Öyle bir hayat yaşıyordu ki, yemek ve içmek habnna bile gelmezdi. Yemek getirin yiyelim veya falanca yemeği pişiriniz demezdi. Yemek getirilirse yer, her ne meyve verseler kabûl ederdi. Ba’zan aylarca az yer, açlığı severdi. Yemek sonunda su içmezdi. Suyu otururken içerdi. Başkaları ile yemek yerken, herkesten sonra el çekerdi. Herkesin hediyesini kabûl ederdi. Hediye getirene karşılık olarak, kat kat fazlasını verirdi.
KÂDI IYÂD (Rahmetullahi aleyh)
Güzel huyların hepsi Resûlullahda ( aleyhisselâm ) toplanmıştı. Güzel huyları, Allahü teâlâ tarafından verilmiş olup, çatışarak, sonradan kazanmış değil idi. Bir müslümanın ismini söyliyerek, hiçbir zaman la’net etmemiş ve asla mübârek eliyle kimseyi döğmemiştir. Kendi için, hiçbir kimseden intikam almamıştır. Allah için intikam alırdı. Akrabasına ve Eshâbına ve hizmetçilerine tevâzu ederek, iyi muâmele eylerdi. Ev içinde çok yumuşak ve güler yüzlü idi. Hastaları ziyârete gider, cenâzelerde bulunurdu. Eshâbının işlerine yardım eder, çocuklarını kucağına alırdı. Fakat kalbi bunlarla meşgûl değildi. Mübârek rûhu, melekler aleminde idi.
KÂDI IYÂD (Rahmetullahi aleyh)
Resûlullah ( aleyhisselâm ) misvakını ve tarağını yanından ayırmazdı. Mübârek saçını ve sakalını tararken aynaya nazar ederdi. Geceleri mübârek gözlerine sürme çekerdi. Fahr-i kâinat ( aleyhisselâm ) önüne bakarak, sür’atle yürürdü. Bir yerden geçtiği, güzel kokusundan belli olurdu. Resûlullah ( aleyhisselâm ), kırmızı ile karışık beyaz benizli olup, gayet güzel, nurlu ve sevimli idi.
KÂDI IYÂD (Rahmetullahi aleyh)
Resûlullah ( aleyhisselâm ) çok uzun boylu olmayıp, kısa dahî değildi. Yanına uzun bir kimse gelse, ondan uzun görünürdü. Oturduğu zaman, mübârek omuzu, oturanların hepsinden yukarı olurdu.
KÂDI IYÂD (Rahmetullahi aleyh)
Fahr-i âlemin ( aleyhisselâm ) mübârek parmakları iri idi. Mübârek kolları etli idi. Mübârek avuçlarının içi geniş idi. Bütün vücûdunun kokusu, miskten güzel idi. Mübârek bedeni, hem yumuşak, hem de kuvvetli idi. Enes bin Mâlik ( radıyallahü anh ) diyor ki, “Resûlullaha on sene hizmet ettim. Mübârek elleri ipekten yumuşak idi. Mübârek teni miskten ve çiçekten daha güzel kokuyordu. Mübârek kolları, ayakları ve parmakları uzun idi. Mübârek ayaklarının parmakları iri idi. Mübârek ayaklarının altı çok yüksek olmayıp yumuşak idi. Mübârek karnı geniş olup, göğsü ile karnı beraber idi. Omuz başının kemikleri iri idi. Mübârek göğsü geniş idi. Resûlullahın ( aleyhisselâm ) kalb-i şerîfi nazargâh-ı ilâhî idi.
KÂDI IYÂD (Rahmetullahi aleyh)
Fahr-i âlem ( aleyhisselâm ) güler yüzlü idi. Tebessüm ederek gülerdi. Gülerken mübârek ön dişleri görünürdü. Güldüğü zaman nûru duvarlar üzerine ziya verirdi. Ağlaması da gülmesi gibi hafif idi. Kahkaha ile gülmediği gibi, yüksek sesle de ağlamazdı, amma mübârek gözlerinden yaş akar, mübârek göğsünün sesi işitilirdi. Ümmetinin günahlarını düşünüp ağlardı ve Allahü teâlânın korkusundan ve Kur’ân-ı kerîmi işitince ve ba’zan da namaz kılarken ağlardı.
KÂDI IYÂD (Rahmetullahi aleyh)
Fahr-i âlemin ( aleyhisselâm ) alnı açık idi. Mübârek kaşları ince idi. Kaşları arası açık idi. İki kaşı arasında olan damar, hiddetlenince kabarır idi. Mübârek burnu gayet güzel olup orta yeri bir miktar yüksek idi. Mübârek başı büyük idi. Mübârek ağzı küçük değildi. Mübârek dişleri beyaz idi. Mübârek ön dişleri seyrek idi. Söz söylediği zamanda, sanki dişleri arasından nûr çıkardı. Allahü teâlânın kulları arasında O’ndan daha fasîh, tatlı sözlü kimse görülmedi. Mübârek sözleri gayet kolay anlaşılır, gönülleri alırdı ve rûhları cezb ederdi. Söz söylediği zaman, kelimeleri inci gibi dizilirdi. Bir kimse saymak isterse, kelimeleri sayılmak mümkün idi. Ba’zan iyi anlaşılması için üç kerre tekrar ederdi. Cennette Muhammed aleyhisselâm gibi konuşulacaktır. Mübârek sesi, kimsenin yetişemediği yere yetişirdi.
KÂDI IYÂD (Rahmetullahi aleyh)
Fahr-i kâinatın ( aleyhisselâm ) mübârek yüzü ve bütün a’zâ-i şerîfesi ve mübârek sesi, bütün insanların yüzlerinden ve a’zâlarından ve seslerinden güzel idi. Mübârek yüzü bir miktar yuvarlak idi. Neş’eli olduğu zamanda, mübârek yüzü ay gibi nurlanırdı. Sevindiği mübârek alnından belli olurdu. Resûlullah ( aleyhisselâm ) gündüz nasıl görürse, gece dahî öyle görürdü, önünde olanları gördüğü gibi, arkasında olanları dahî görürdü.
KÂDI IYÂD (Rahmetullahi aleyh)
Allahü teâlâ, sevgili Peygamberimizi ( aleyhisselâm ) her bakımdan en güzel yaratmıştır. Herşeyi O’nun hürmetine yarattığını bildirmiştir. Allahü teâlâ, kalblerimizi nurlandırsın, habîbinin sevgisi ile doldursun. Allahü teâlâ, bütün güzel vasıfları Peygamber efendimizde cem etmiştir. Şimdi O’nun ( aleyhisselâm ) mübârek hilye-i se’âdetlerini (görünüşlerini) anlatmakla şereflenelim
KÂDI HÂN (Hasen bin Mensûr el-Fergânî) (Rahmetullahi aleyh)
Nemmâm, ya’nî koğuculuk yapanın, şarkı söyleyenin, tegannî edenin, vakfelere riâyet etmiyenin imamlığı mekrûhtur.” Vakfe; Kur’ân-ı kerîm okunurken durulması lâzım gelen yerlerde durmaktır. Vakfe yerlerinde durmayıp, başka yerlerde duran kimse İmâm olursa, buna uymak mekrûhtur.
KÂDI HÂN (Hasen bin Mensûr el-Fergânî) (Rahmetullahi aleyh)
Birisine herşeyde vekîlimsin dese, yalnız malını korumak için vekîl yapmış olur. Herşeyde vekîlimsin, emrin caizdir dese, bey’ ve şirâ (alış-veriş), hîbe (hediye etmek) ve sadaka gibi bütün alış-verişte vekîl yapmış olur.
KÂDI HÂN (Hasen bin Mensûr el-Fergânî) (Rahmetullahi aleyh)
Namazı cemâatle kılmak ve “Tumânînet” ile kılmak, rükû’dan sonra “Kavme” yapmak ve iki secde arasında “Celse” yapmak Resûlullah efendimiz tarafından bildirilmiştir. Kavmenin ve celsenin farz olduğunu bildiren âlimler vardır. Hanefî mezhebinin müftîlerinden Kâdı Hân, bu ikisinin vâcib olduğunu, ikisinden birisini unutunca, Secde-i Sehv (yanılma secdesi) yapmak vâcib olduğunu ve bilerek yapmıyanın namazı tekrar kılmasını bildirmiştir.
KÂDI HÂN (Hasen bin Mensûr el-Fergânî) (Rahmetullahi aleyh)
Farzdan önce sünnet kılmak, şeytanın ümidini kırmak, onu üzmek için emrolundu. Şeytan, Allahü teâlânın emretmediği sünnetlerde bile, insanı aldatamıyorum, emrettiği farzlarda hiç aldatamam diye üzülür.
İsmaîl Bin Muhammed El-İsfehani (Rahmetullahi aleyh)
Ebû Zer ( radıyallahü anh ) buyurdu ki: “Hayır bir şey yazmak sükûttan, sükût şerri (kötü olan bir şeyi) yazmaktan, sâlih arkadaş, yalnız bulunmaktan, yalnız olmak kötü arkadaştan daha iyidir.”
İsmaîl Bin Muhammed El-İsfehani (Rahmetullahi aleyh)
Lokman Hakim oğluna; “İnsanlara muhtaç olduğunu gösterme. Çünkü senin böyle yapman zenginliktir. Tama’dan sakın. Çünkü tama’ hazır bir fakirliktir. Namazını dünyâya veda eden kimse gibi kıl. Özür dilemeyi gerektirecek şeylerden sakın” buyurdu.
İsmaîl Bin Muhammed El-İsfehani (Rahmetullahi aleyh)
Lokman Hakim oğluna şöyle nasihatte bulundu: “Oğlum! Allahü teâlâdan öyle kork ki, bu korku seninle ümidin arasına girsin, senin ümidini tamamen kessin. Fakat Allahü teâlâdan öyle ümid et ki, senin ile korkun arasına girip, sendeki korkudan hiçbir şey bırakmasın.” Bunun üzerine oğlu. “Ey Babacağım! Benim bir kalbim var. Kalbimi korku ile doldurursam, bu, benim ümidime mâni olur. Kalbimi ümit ile doldurursam, bu ümidim, hiçbir korkuya kalbimde yer vermez” dedi.
İsmaîl Bin Muhammed El-İsfehani (Rahmetullahi aleyh)
“Kul, dört şey arasındadır: “Belâya düçâr olsa sabreder, bir ni’mete kavuşursa şükreder, eğer konuşursa doğru söyler, hüküm verirse adâlet gösterir.”
İsmaîl Bin Muhammed El-İsfehani (Rahmetullahi aleyh)
Her peygamber Allahın kendisine bildirdiği îmân ve amel bilgilerine da’vet etmektedir. Allahü teâlâ bütün kullarına, peygamberlerine itaat etmeyi farz kıldı. Peygamberleri, kulları üzerinde kendisinin delîli kıldı. Nihâyet onların sonuncusu Muhammed aleyhisselâm oldu ve bütün kullarına da, O’na itaat etmeyi farz eyledi.
İsmaîl Bin Muhammed El-İsfehani (Rahmetullahi aleyh)
Dinde sünnet olan esas, tâbi olmaktır. Bu tâbi olmak da, Allaha tâat olan şeye ve Allaha itaat eden kimselere tâbi olmaktır. Allaha tâata tâbi olmak demek de, Allahın emir ve yasaklarına uymak demektir. Allahü teâlâ, kendisine tâat husûsunda, kendine itaat edenlere de itaat etmeyi farz kıldı. Onlar da, Âdem aleyhisselâm zamanından Peygamberimiz Muhammed aleyhisselâm zamanına kadar gelen Peygamberlerdir. Onlar, Allaha çağıran, da’vetçiler ve O’na tâat husûsunda rehberler, yol göstericiler oldular, ilk gelen peygamberler, sonra geleni müjdeledi. Sonraki de, öncekini tasdik etti.
İsmaîl Bin Muhammed El-İsfehani (Rahmetullahi aleyh)
“Allahü teâlâyı sevmenin alâmeti, her hâlinde Resûlullahın ( aleyhisselâm ) sünnetine ittibâ etmek, uymaktır. Allahü teâlâ Kur’ân-ı kerîmde Âl-i İmrân sûresi 103. âyet-i kerîmede meâlen; “Hepiniz Allahın ipine sımsıkı sarılınız!” buyurdu. Peygamber efendimiz de, bu âyet-i kerîmenin tefsîrinde buyurdu ki: “Ey insanlar! Allahtan korkunuz. Size tâat ve cemâat lâzımdır. Çünkü cemâat, Allahın size, (sarılmanızı) emrettiği ipidir.”
İsmaîl Bin Muhammed El-İsfehani (Rahmetullahi aleyh)
Resûlullaha ( aleyhisselâm ) tabî olmanın delîli şudur ki; Allahü teâlânın O’na olan sevgisini bilmektir. Ona tâbi olanlar, Allahın sevgisine ve mağfiretine kavuşurlar. Çünkü cenâb-ı Hak Kur’ân-ı kerîmde, Âl-i İmrân sûresi otuzbirinci âyetinde meâlen buyurdu ki: “Ey sevgili Peygamberim,! Onlara de ki, eğer Allahü teâlâyı seviyorsanız ve Allahü teâlânın da, sizi sevmesini istiyorsanız, bana tâbi olunuz! Allahü teâlâ bana tâbi olanları sever.
İsmaîl Bin Muhammed El-İsfehani (Rahmetullahi aleyh)
Dinde kendi aklına ve görüşüne uyarak kıyâs yapmayı terk etmek lâzımdır. Cedelleşmeyi ve husûmeti, Kaderiyye’nin kepazeliklerini, i’tikâdda sapık yolları gösteren Ehl-i bid’at kelâmcıların, kelâm ya’nî i’tikâd konusunda görüş beyan etmeyi ve yıldıznâme kitaplarını okumayı terk etmek lâzımdır.
İsmaîl Bin Muhammed El-İsfehani (Rahmetullahi aleyh)
Mi’râc haktır. Peygamberimiz ( aleyhisselâm ) bir gece, rûhu ve bedeniyle semâya yükseldi. Cenneti, Cehennemi, melekleri, Peygamberleri gördü. Mescid-i Haram’dan Mescid-i Aksâ’ya kadar gece yolculuğu yaptı. Sonra oradan mi’râc eyledi. Allahü teâlâ ile konuştu. Gözü bir an Allahü teâlâdan ayrılmadı.
İsmaîl Bin Muhammed El-İsfehani (Rahmetullahi aleyh)
Kıyâmet kopmadan meydana çıkacak olan alâmetlerden; Deccâl, Dâbbet-ül-erd, Ye’cûc ve Me’cûc, güneşin batıdan doğması, hepsi haktır, doğrudur. Ya’nî mutlaka olacaktır.
İsmaîl Bin Muhammed El-İsfehani (Rahmetullahi aleyh)
Cennet ve Cehennem, Allahü teâlâ tarafından sevâb ve azâb yeri olarak yaratılmıştır. Cennetin ni’metleri ve Cehennemin azâbı ebedi, sonsuzdur. Bu ikisini, diğer varlıkları yaratmadan önce yaratmıştır.
İsmaîl Bin Muhammed El-İsfehani (Rahmetullahi aleyh)
Kalbinde zerre kadar imân bulunan kimse, Cehennemde sonsuz olarak kalmaz. Günahları sebebiyle Cehenneme atılan kimseler, Allahü teâlânın rahmetiyle oradan çıkarılırlar. Sonra Cennetin kapısı yanındaki bir nehrin içine sokulurlar. Suyun içindeki kuru tohumun bittiği gibi biterler. Sonra Cennete sokulurlar.
İsmaîl Bin Muhammed El-İsfehani (Rahmetullahi aleyh)
Sûr haktır. O, isrâfil aleyhisselâmın üfleyeceği bir borudur. İki defa üflenir. Birincisinde, bütün canlılar ölürler, ikincisinde de, tekrar dirilirler.
İsmaîl Bin Muhammed El-İsfehani (Rahmetullahi aleyh)
Sırat köprüsü haktır. O, Cehennemin üstünde kurulacak olan bir köprüdür. Herkes, mutlaka onun üzerinden geçecektir.
İsmaîl Bin Muhammed El-İsfehani (Rahmetullahi aleyh)
Resûlullahın şefaati haktır. Bunun gibi diğer bütün Peygamberlerin, meleklerin, âlimlerin, şehidlerin şefaat etmeleri de haktır.
İsmaîl Bin Muhammed El-İsfehani (Rahmetullahi aleyh)
Resûlullah efendimize mahsûs olan Kevser havuzu haktır. Onun bir ucu ile diğer ucunun arası, Aden ile Umman arası kadar uzundur. Onun etrâfındaki ibrikler (kâseler), gökyüzündeki yıldızlar sayısıncadır. Onun suyu, baldan daha tatlı ve sütten daha beyaz olup, kokusu miskten daha güzeldir. Ondan içen kimse, hiç bir daha susamaz.
İsmaîl Bin Muhammed El-İsfehani (Rahmetullahi aleyh)
Kabir azâbı haktır. Kabrin sıkması haktır. Münker ve Nekir isminde iki meleğin, insanların kabirlerine gelip, “Rablerinden, dinlerinden, Peygamberlerinden ve başka şeylerden sormaları haktır. Allahü teâlâ dünyâ ve âhıret hayatında kavl-i sabit (Kelime-i şehâdet) ile imân edenlerin ayaklarını kaymaktan korur. Zâlimleri, imân etmeyenleri de cezalandırmış olur. Allah dilediğini yapar.
İsmaîl Bin Muhammed El-İsfehani (Rahmetullahi aleyh)
“Allahü teâlânın kazasına rızâ göstermeli, Allahın emrine teslim olmalı, Allahın hükmüne sabretmeli, Allahın emrettiklerini almalı ve nehyettiklerinden sakınmalıdır. İmân, söze, amele, niyete ve sünnete muvafakattir. O, tâat ve ibâdetleri yapmakla kuvvetlenir, günah olan şeyleri işlemekle zayıflar (ya’nî parlaklığı azalır).
İmâmzâde (Muhammed bin Ebî Bekr) (Rahmetullahi aleyh)
Sâlih müslüman, malından, parasından verdiği sadakalarda, ana ve babasına diye niyet eder. Böyle niyet ederse kendi sevâbından birşey eksilmez ve ana-babasına da onun kadar sevâb verilir. Rebi’ bin Heysem ( radıyallahü anh ) büyüklerden idi. Yolda insanlara eziyet veren taşları, birini babasına niyetle kaldırıp sağ tarafına, diğerini annesine niyetle sol tarafına atardı. Ana-babasına iyilik etmek ve sevâbı onlara olmak üzere kızgınlığını yenerdi. Buradan anlaşılıyor ki, çocuk yaptığı her iyilikte ana-babasına niyet ederse, kendisinin aldığı sevâbtan hiç azalmadan, birer misli de onlara verilir. Kuşluk vakti iki rek’at namaz kılıp, sevâbını onların rûhuna bağışlar, sevâbı onlara ulaşır. İyi bir evlât, onların hakkını ödemede kendini dâima eksik ve kusurlu görür.
İmâmzâde (Muhammed bin Ebî Bekr) (Rahmetullahi aleyh)
Anası ve babası öldükten sonra, verdikleri sözleri ve vasıyyetleri icra eder. Onların dost ve ahbablarına hürmet eder. Sevdiklerini yoklar, akrabâlarını ziyâret eder. Bir hadîs-i şerîfte; “Babanın arkadaşını ve arkadaşının oğlunu arayıp sorman babana iyiliktendir” buyuruldu. Bir hadîs-i şerîfte de; “Babasını kabrinde ziyâret etmek isteyen, babasından sonra onun ahbablarını ziyâret etsin. Ana-babasına iyilik, ihsân etmiyen, bari onlar vefât ettikten sonra iyilik yapsın ve onlar için sadaka versin. Böylece ana-babasına iyilik edenlerden yazılsın” buyuruldu. Bir hadîs-i şerîfte de; “Ana ve babasının veya bunlardan birinin kabrini her Cum’a günü ziyâret eden, onlara iyilik yapanlardan yazılır” buyuruldu.
İmâmzâde (Muhammed bin Ebî Bekr) (Rahmetullahi aleyh)
Sâlih müslüman, ana ve babasının önünden yürümez. Onların yanında, meclisin baş köşesinde oturmaz. Ana ve babasını isimleri ile çağırmaz. Anneciğim, babacığım diye hitâb eder. Kimsenin anasına-babasına sövmez. Çünkü o kimse de kendi anasına-babasına sövebilir. Yemek, içmek, oturmak, konuşmak ve benzeri şeylerde onlardan önce davranmaz. Onlara keskin ve dik bakışla bakmaz. Mü’min iseler, cenâze namazlarını kılar ve Allahü teâlâdan onlar için mağfiret diler.
İmâmzâde (Muhammed bin Ebî Bekr) (Rahmetullahi aleyh)
Sâlih müslüman, ana ve babaya dünyâda Allahü teâlânın emrettiği şekilde muâmele eder. Ana ve baba hakkını, öldükleri zaman ve sonra da gözetir. Onları dinimizin emrine uygun techiz, tekfin ve defn eder. Yaşadıkları müddetçe onlara hayır ve hidâyetle duâ eder.
İmâmzâde (Muhammed bin Ebî Bekr) (Rahmetullahi aleyh)
Sâlih müslüman, anne ve babasına karşı saygılı ve itaatli olur. Emîrlerini dinler. Onlara karşı alçak gönüllü davranır. Alçak gönüllülük ifadesi olarak anasının elini öper. Ana ve babasına bizzat kendisi, eli ile hizmet eder, hizmetlerini başkasına bırakmaz. Babanın haklarından biri de; oğlu daha bilgili ve âlim olsa da, babasına hürmet ve ta’zimi gözetip, namazda ona İmâm olmaz. Ana ve babası müşrik, kâfir olsalar da, hizmetten geri kalmaz.